Top / 2023沖縄北部の森周辺のシダ
ヒカゲヘゴが茂るヤンバルの渓流
2月16日~19日、山崎厚氏、ひろちょん氏とともに本部半島、ヤンバルの森などを歩きました。出会ったシダを紹介いたします。
本部半島では八重岳上部・今帰仁志慶真川周辺を歩き、大宜味村平南川周辺、ヤンバルでは西側の与那川・最高峰与那覇岳・東側の伊江川周辺の山や谷を歩きました。沖縄の中のほんの一部の地域を歩いただけですがいろいろなシダに出会うことができました。
科名 | 属名 | 種名 |
---|---|---|
ヒカゲノカズラ科 Lycopodiaceae | コスギラン属 Huperzia | オニトウゲシバHuperzia serrata ナンカクラン Huperzia fordii |
ヒカゲノカズラ属 Lycopodium | ミズスギLycopodium cernuum | |
イワヒバ科 Selaginellaceae | イワヒバ属 Selaginella | イワヒバSelaginella tamariscina カタヒバSelaginella involvens イヌカタヒバSelaginella moellendorffii ヒメムカデクラマゴケ Selaginella lutchuensis オニクラマゴケSelaginella doederleinii 不明なクラマゴケの仲間 Selaginella |
ハナヤスリ科 Ophioglossaceae | ハナヤスリ属 Ophioglossum | コヒロハハナヤスリOphioglossum petiolatum ハマハナヤスリ Ophioglossum thermale コハナヤスリOphioglossum petiolatum×O.thermale |
リュウビンタイ科 Marattiaceae | リュウビンタイ属 Angiopteris | リュウビンタイAngiopteris lygodiifolia |
ゼンマイ科 Osmundaceae | ゼンマイ属 Osmunda | シロヤマゼンマイOsmunda banksiifolia |
コケシノブ科Hymenophyllaceae | ホソバホラゴケ属 Cephalomanes | オニホラゴケCephalomanes obscurum |
ソテツホラゴケ属 Abrodictyum | ソテツホラゴケ Cephalomanes javanicum var. asplenioides | |
アオホラゴケ属 Crepidomanes | ウチワゴケCrepidomanes minutum ※葉身は長卵形2回羽状に分かれる。 アオホラゴケCrepidomanes latealatum コケホラゴケCrepidomanes insigne var. makinoi | |
マメゴケシダ属 Didymoglossum | ゼニゴケシダDidymoglossum tahitense | |
ハイホラゴケ属 Vandenboschia | オオハイホラゴケ Vandenboschia striatas リュウキュウオオハイホラゴケ Vandenboschia oshimensis リュウキュウホラゴケVandenboschia liukiuensis シノブホラゴケ Vandenboschia maxima ツルホラゴケVandenboschia auriculata セイタカホラゴケ(ハイホラゴケ×オオハイホラゴケ)Vandenboschia ×quelpaertensis | |
ウラジロ科 Gleicheniaceae | コシダ属 Dicranopteris | コシダDicranopteris linearis |
ウラジロ属 Gleichenia | ウラジロGleichenia japonica | |
ヤブレガサウラボシ科 Dipteridaceae | スジヒトツバ属 Cheiropleuria | スジヒトツバCheiropleuria bicuspis |
カニクサ科 Lygodiaceae | カニクサ属 Lygodium | ナガバカニクサLygodium japonicum var. microstachyum |
キジノオシダ科 Plagiogyriaceae | キジノオシ属 Plagiogyria | アイキジノオPlagiogyria × wakabae タカサゴキジノオPlagiogyria adnata |
タカワラビ科 Cibotiaceae | タカワラビ属 Cibotium | タカワラビCibotium barometz |
ヘゴ科 Cyatheaceae | ヘゴ属 Cyathea | ヘゴCyathea spinulosa ヒカゲヘゴCyathea lepifera クロヘゴCyathea podophylla クサマルハチCyathea hancockii |
ホングウシダ科 Lindsaeaceae | エダウチホングウシダ属 Lindsaea | エダウチホングウシダLindsaea chienii シンエダウチホングウシダ Lindsaea orbiculata var. commixta マルバホングウシダLindsaea orbiculata |
ホラシノブ属 Odontosoria | ホラシノブ Odontosoria chinensis | |
ホングウシダ属 Osmolindsaea | サイゴクホングウシダ Osmolindsaea japonica | |
コバノイシカグマ科 Dennstaedtiaceae | コバノイシカグマ属Dennstaedtia | |
イワヒメワラビ属 Hypolepis | イワヒメワラビHypolepis punctata | |
フモトシダ属 Microlepia | フモトシダMicrolepia marginata コウシュンシダMicrolepia obtusiloba ウスバイシカグマMicrolepia substrigosa イシカグマ Microlepia strigosa ヤンバルフモトシダ Microlepia hookeriana | |
イノモトソウ科 Pteridaceae | イノモトソウ属 Pteris | ハチジョウシダ Pteris fauriei 日陰に生育するハチジョウシダか Pteris fauriei アマクサシダPteris dispar オオアマクサシダPteris semipinnata リュウキュウイノモトソウPteris ryukyuensis |
ホウライシダ属 Adiantum | ホウライシダ Adiantum capillus-veneris オキナワクジャクシダAdiantum flabellulatum | |
シシラン属 Haplopteris | ||
チャセンシダ科 Aspleniaceae | チャセンシダ属 Asplenium | ナンカイヌリトラノオAsplenium serratipinnae クルマシダAsplenium wrightii シマオオタニワタリあるいはヤエヤマオオタニワタリAsplenium nidus~Asplenium setoi オオトキワシダAsplenium laserpitiifolium |
ホウビシダ属 Hymenasplenium | ウスバクジャクHymenasplenium cheilosorum ナンゴクホウビシダHymenasplenium murakami-hatanakae ラハオシダHymenasplenium excisum ナンゴクホウビシダ雑種か | |
ヒメシダ科 Thelypteridaceae | ヒメワラビ属 Macrothelypteris | アラゲヒメワラビMacrothelypteris torresiana |
コウモリシダ属 Grypothrix | コウモリシダGrypothrix triphylla ヒトツバコウモリシダGrypothrix simplex コウモリシダ雑種か | |
アミシダ属 Stegnogramma | アミシダStegnogramma wilfordii | |
ケホシダ属 Christella | ホシダChristella acuminata ケホシダChristella parasitica イヌケホシダChristella dentata アイノコホシダChristella acuminata×C. parasitica | |
オオハシゴシダ属 Coryphopteris | オオハシゴシダCoryphopteris angulariloba | |
イブキシダ属 Pseudocyclosorus | オオイブキシダかPseudocyclosorus esquirolii var. esquirolii ※胞子葉裂片先端は円頭~鈍頭 | |
コバザケシダ属 Sphaerostephanos | コバザケシダSphaerostephanos taiwanensis | |
ナタギリシダ属 Reholttumia | ナタギリシダReholttumia truncata | |
ハシゴソダ属 Amauropelta | リュウキュウハシゴシダAmauropelta miyagii | |
ミゾシダ属 Leptogramma | ミゾシダLeptogramma mollissima | |
シシガシラ科 Blechnaceae | ヒリュウシダ属 Blechnum | ヒリュウシダBlechnum orientale |
シシガシラ属 Struthiopteris | ||
コモチシダ属 Woodwardia | コモチシダあるいはハチジョウカグマWoodwardia orientalis~Woodwardia prolifera オオギミシダWoodwardia harlandii | |
メシダ科 Athyriaceae | シケシダ属 Deparia | ナチシケシダDeparia petersenii コシケシダ(ナチシケシダ4倍体)Deparia petersenii var. grammitoides ヘラシダDeparia lancea セイタカナチシケシダ(セイタカシケシダ×ナチシケシダ)Deparia dimorphophylla x D. petersenii ノコギリヘラシダ(ヘラシダ×ナチシケシダ)Deparia x tomitaroanum |
ノコギリシダ属 Diplazium | ノコギリシダDiplazium wichurae キノボリシダDiplazium donianum イブダケキノボリシダDiplazium crassiusculum ハンコクシダDiplazium pullingeri ヒロハノコギリシダDiplazium dilatatum シマシロヤマシダDiplazium doederleinii コクモウクジャクあるいはオキナワコクモウクジャク ニセシケチシダDiplazium incomptum ホソバノコギリシダDiplazium fauriei ホソバノコギリシダ×ミヤマノコギリシダDiplazium fauriei×d. mettenianum | |
オシダ科 Dryopteridaceae | ヤブソテツ属 Cyrtomium | オニヤブソテツCyrtomium falcatum subsp. falcatum |
イノデ属 Polystichum | タイワンジュウモンジシダPolystichum hancockii | |
カナワラビ属 Arachniodes | ホザキカナワラビArachnoides dimorphophylla オオカナワラビあるいはヤクカナワラビArachniodes amabilis var. fimbriata~Arachniodes amabilis var. yakusimensis コバノカナワラビArachniodes sporadosora | |
オシダ属 Dryopteris | ヨゴレイタチシダDryopteris sordidipes ホコザキベニシダDryopteris koidzumiana ベニシダ Dryopteris etythrosora ナガバノイタチシダDryopteris sparsa var. sparsa イヌタマシダDryopteris hayatae イヌタマシダ(大形)Dryopteris hayatae リュウキュウイタチシダ Dryopteris sparsa var. ryukyuensis リュウキュウシダDryopteris hasseltii | |
カツモウイノデ属 Ctenitis | カツモウイノデ Ctenitis subglandulosa ホラカグマCtenitis eatonii | |
ヘツカシダ属 Bolbitis | ヘツカシダBolbitis subcordata オキナワキジノオBolbitis appendiculata オオオキナワキジノオ(ヘッカシダ×オキナワキジノオ)Bolbitis × laxireticulata | |
タマシダ科 Nephrolepidaceae | タマシダ属 Nephrolepis | タマシダNephrolepis cordifolia ヤンバルタマシダNephrolepis hirsutula ホウビカンジュNephrolepis biserrata ヒメホウビカンジュ(ホウビカンジュ×タマシダ)Nephrolepis auriculata X N.biserrata |
ナナバケシダ科 Tectariaceae | ナナバケシダ属 Tectaria | ナナバケシダTectaria decurrens カワリウスバシダTectaria phaeocaulis カレンコウアミシダTectaria simonsii ウスバシダTectaria devexa |
シノブ科 Davalliaceae | キクシノブ属 Humata | シマキクシノブHumata vestita |
ウラボシ科 Polypodiaceae | ミツデウラボシ属 Selliguea | 不明なミツデウラボシの仲間 |
マメヅタ属 Lemmaphyllum | リュウキュウマメヅタLemmaphyllum microphyllum var. obovatum | |
ヤノネシダ属 Lepidomicrosorium | ヌカボシクリハランLepidomicrosorium superficiale | |
ノキシノブ属 Lepisorus | ノキシノブLepisorus thunbergianus | |
オキノクリハラン属 Leptochilus | オオイワヒトデLeptochilus neopothifolius イワヒトデLeptochilus ellipticus ヤリノホクリハランLeptochilus wrightii シンテンウラボシ単葉型かヒトツバイワヒトデか | |
サジラン属 Loxogramme | イワヤナギシダLoxogramme salicifolia | |
オキナワウラボシ属 Microsorum | ホコザキウラボシMicrosorum insigne | |
ヒトツバ属 Pyrrosia | ヒトツバPyrrosia lingua |
沖縄で出会ったそのほかの動植物
①ヌマガエル
②アオミオカタニシ
③カバクチカノコあるいはカミングフネアマガイ
④センリョウ
⑤ノボタンの仲間
⑥ムサシアブミ(緑花)
⑦リュウキュウコザクラ
⑧コケセンボンギクモドキ(帰化植物)
⑬アカメイヌビワ
⑭アカメイヌビワ、実
⑮ムクイヌビワ
⑯ハマイヌビワ
おしまいに
本部半島やヤンバルの森では、山の上部は沢ぞを除いて乾燥している風景が広がり、沢筋や標高の低い渓谷沿いではウエットな環境が広がりたくさんのシダが生育していました。谷底の渓流では下ばかり見ていましたが、ふと上を見上げると高く成長したヒカゲヘゴが日傘のように日差しを和らげてくれていました。
3人で歩いたのでハブのことはあまり心配しないでシダを観察することができました。季節も関係するのかハブには出会いませんでした。4日間の山や沢歩きでは長ぐつが役に立ちました。まだまだ訪れてみたいところがたくさんあるので機会があれば再訪したいと思います。